JOIN US! VIENI CON NOI! ΕΛΑ ΜΑΖΙ ΜΑΣ! RICK'S cafe' : Renewing Intercultural Competences and Knowledge Spaces

RICK’S café is a network for teachers and professionals in education who see the value in the internationalisation of schools. The concept was born a number of months ago during informal discussions between specialists in intercultural education and it is now partly funded by the European Commission under the Lifelong Learning Programme.
The network is lead by CECE - Confederación Española de Centros de Enseñanza of Spain and by Opportunities Aid Foundation of Malta. Together they coordinate a consortium of 15 founder partner organisations from all over Europe. It is a growing network and it is now represented in 20 countries in Europe.
To date the network has met in Madrid and in Malta and is now preparing for its activities in Citta’ della Pieve in Umbria. Over the last ten months the network has been active in training sessions, discussion forums and in the collation of data that is helping the network map trends in the internationalisation of education, perceptions and strategies. Future activities will include international workshops, audiovisual production activities and European Intercultural Youth Days.
Professionals in education and organisations including schools, providers of training for teachers and school management professionals can join the network and partake of this international family of professionals who share the vision of our schools becoming an open door to the world.
The concept behind RICK’S café is that whereas universities and commercial organisations have the luxury of deciding when, how and to what extent they may decide to internationalise themselves, schools are generally passive recipients of the influx of immigrants. This tends to make schools reactive rather than proactive in their internationalisation process.
At RICK’S café we are developing a Readiness for Intercultural Change Model for schools and this is because we believe that schools need to offer our children a wider perspective of the world without compromising with its local, regional and national identity. Together we are exploring possible optimum strategies to make the school become a knowledge space that helps students think and form opinions about cultural heritage, religious cultures and issues that are better understood if taken into global perspective.

Schools and professionals in education are invited to join the network free of charge from www.rickscafenetwork.eu or contact the local RICK’s café team at rickscafe@oafmalta.org / 2730 0458.

ΝΟΣΤΟΣ 2011 - ΟΙΤΥΛΟ - ΜΟΝΤΡΕΣΤΑ - ΚΑΡΓΚΕΖΕ

Εορταστικό τριήμερο εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε στις 2,3 και4 Σεπτεμβρίου 2011, στην Ελληνική πόλη Καργκέζε της Κορσικής, όπου ξαναντάμωσαν για πρώτη φορά μετά από 338 χρόνια οι Μανιάτες της Μάνης με τους Μανιάτες της Μοντρέστα της Σαρδηνίας και του Καργκέζε της Κορσικής. Πρόκειται για μια εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν τρία κράτη Ελλάδα,Ιταλία, Γαλλία και έλαβε μεγάλη δημοσιότητα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο εξωτερικό. Σκοπός της διοργάνωσης ήταν η ανάδειξη της κοινής ιστορίας και καταγωγής των ανθρώπων αυτών, η νοσταλγία για την επιστροφή στην πατρίδα και η σύσφιξη των σχέσεων τους. Τα 338 χρόνια ξεριζωμού και χωρισμού δεν κατάφεραν να σβήσουν την μνήμη του αίματος και των ριζών.
Τον Αύγουστο του 2010 συναντήθηκαν για πρώτη φορά οι αντιπροσωπίες τους στην Μοντρέστα της Σαρδηνίας. Τον περασμένο Μάρτιο ανανέωσαν τους δεσμούς τους στη Μάνη.
Από τη Μάνη ξανάκαναν, νοερά μεν αεροπορικώς δε, το ταξίδι για την Κορσική του Γενοβέζικου πλοίου «Σωτήρας», ο δημοτικός σύμβουλος και αντιπρόεδρος του Ν. Π. πολιτισμού - τουρισμού του δήμου Ανατολικής Μάνης Νικόλαος Μαυροειδόγγονας, η δημοτική σύμβουλος Πειραιά Ελένη Κούβαρη, ο Πέτρος Κατσιβέλης, ο Ηλίας Κατσιβέλης και η Μαρία Καβούρη, οι οποίοι με δικά τους έξοδα αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου το κόστος ενός πανάκριβου ταξιδιού εκπροσώπησαν επάξια τη Μάνη και μπήκαν μπροστά, ώστε να μη ναυαγήσει αυτό το τόσο σημαντικό για την προβολή της Μάνης και της Ελλάδας εγχείρημα. Η μετάβασή τους κατέστη δυνατή χάριν στις άοκνες προσπάθειες του Ιταλού προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Pro Loco di Montresta, Gianmario Marica, που τους εξασφάλισε τα εισιτήρια μέσω της πιστωτικής του κάρτας. Αρχικά, μετέβησαν στη Μοντρέστα απ’ όπου μαζί με τα αδέλφια τους, τους Μανιάτες της Σαρδηνίας, προσόρμισαν στον φιλόξενο όρμο της πόλης Καργκέζε στην Κορσική. Αρχηγός της αποστολής ο δήμαρχος της Μοντρέστα, Antonio Zedda, με μια αντιπροσωπία από το δημοτικό συμβούλιο,μαζί τους ο Gianmario Marica, ο πρόεδρος του εκπολιτιστικού συλλόγου, «Pro Loco di Montresta» με το επιτελείο του Gesuina Cau e Vittorio, Mariangela Cau, Carmenghita Marras, Bonaria Pintore, Fabio Sardu e Antonello. O Gianmario το 2009 ταξίδευσε μόνος του στο Οίτυλο της Μάνης, αναζητώντας τις ρίζες των προγόνων του. Στις εκδηλώσεις του ΝΟΣΤΟΥ 2011 συμμετείχε ενεργά και η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων Ιταλίας, μέσω της παρουσίας του προέδρου και της καταλυτικής συνδρομής του γενικού γραμματέα, Ιωάννη Κορίνθιου, η παρουσία του οποίου αποτέλεσε ορόσημο για την πραγματοποίηση του ΝΟΣΤΟΥ.
Στην Καργκέζε τους υποδέχτηκαν oi Μανιάτες της Κορσικής, με επικεφαλής το δήμαρχο François Garidacci, τη Michele, τη Lilou, την Alexia, την Constance, τον Jerome fam. Papaioannou και όλους τους φιλόξενους κατοίκους της Cargèse la Grecque, που διατηρούν τα οικογενειακά τους μανιάτικα επίθετα (Τζαννετάκη, Στεφανόπουλος, Βολυμάκη, Φρυμιγγάκη κ.α.) καθώς και αρκετά στοιχεία της γλώσσας και των θρησκευτικών παραδόσεων της Ελλάδας. Το Καργκέζε στην Κορσική είναι ένας τόπος όπου διατηρείται αναλλοίωτο με το πέρασμα των αιώνων το ελληνικό στοιχείο και δη το μανιάτικο. Rue de Greece, Rue de Magne και Rue de Vitylon, δηλαδή δρόμος της Ελλάδας, δρόμος της Μάνης και δρόμος του Οιτύλου, είναι μερικά μόνο από τα αποτυπώματα των Μανιατών στην περιοχή.
Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η επίσκεψη στην Παόμια, που ήταν ο πρώτος οικισμός των Μανιατών της Κορσικής από το 1676 και για περίπου εξήντα χρόνια, όπως επίσης η επίσκεψη στην εκκλησούλα και το κοιμητήριο που φιλοξενεί τους πρώτους Μανιάτες της Κορσικής.
Στην Παόμια, μας κάλεσε στο υπέροχο της σπίτι/μουσείο, η Μαρία Κριστίνα Φρυμιγγάκη και μας πρόσεφερε σταφύλι και κρύο νερό όπως άλλοτε συνέβαινε στη Μάνη. Τέλος, πριν την αναχώρηση από την Παόμια, ένας δυνατός αέρας συνοδευόμενος από ένα λευκό σύννεφο κατέβηκε από το λοφίσκο και πέρασε μέσα από τις ελιές της Παόμιας (άκρως παράξενο ατμοσφαιρικό φαινόμενο) που στους πιο ευφάνταστους από εμάς, φάνηκε, ότι οι ψυχές των προγόνων μας ήρθαν να μας κατευοδώσουν και να μας δείξουν την ικανοποίηση τους που τους μνημονεύσαμε.
Η κορύφωση των εκδηλώσεων του ΝΟΣΤΟΣ 2011 πραγματοποιήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου, με η συνάντηση στο Δημαρχείο του Καργκέζε των 3 αντιπροσωπειών: των δημάρχων των δύο κοινοτήτων, Σαρδηνίας και Κορσικής και του εκπροσώπου του Δημάρχου Ανατολικής Μάνης κ. Νικολάου Μαυροειδόγγονα. Αρχικά, ο δήμαρχος της Καργκέζε Francois Garidacci απέδωσε θερμό χαιρετισμό και καλωσόρισε όλους τους παρόντες, στη συνέχεια πήρε το λόγο ο δήμαρχος της Montresta, Antonio Zedda, και κατόπιν ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Ανατολικής Μάνης Ν. Μαυροειδόγγονας όπου με έναν άκρως συγκινητικό χαιρετισμό απένειμε τα δώρα και ένα κασελάκι με το χώμα της πατρώας γης. Στη συνέχεια η κ. Μαρία Καβούρη, η οποία διατελούσε χρέη κεντρικής ομιλήτριας, ανάγνωσε την μεταφρασμένη από αυτήν στα Ιταλικά επιστολή, με τον χαιρετισμό του Δημάρχου Ανατολικής Μάνης κ. Πέτρου Ανδρεάκου.

Ο πνευματικός ταγός της Καργκέζε τα τελευταία πενήντα χρόνια, πατήρ Αθανάσιος, συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχία του φετινού ΝΟΣΤΟΥ. Η σύναξη στον ελληνικό ναό της Καργκέζε ήταν μια αληθινή μυστηριακή κοινωνία που αγκάλιαζε τους τρεις κλάδους αυτής της διασποράς των Μανιατών. Η μνημόνευση των ονομάτων του Πάπα και του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στη Θεία Λειτουργία έδωσε το οικουμενικό χριστιανικό στίγμα αυτής της σύναξης. Η χορωδία των Μανιατών του Καργκέζε της Κορσικής έψαλε στα ελληνικά βυζαντινούς ύμνους και ψαλμούς. Ο ένστολος Μανιάτης Νικόλαος Μαυροειδόγγονας, κρατώντας στα χέρια του το ιερό δισκοπότηρο κοινώνησε τους πιστούς βοηθώντας με τον τρόπο αυτό συμβολικά τον ιερέα στην τέλεση του μυστηρίου. Η εκκλησία ήταν κατάμεστη και ο ιερουργών εφημέριος ζέστανε τις συγκινημένες και παλλόμενες καρδιές όλων των παρευρισκομένων Ελλήνων, Γάλλων και Ιταλών - Μανιατών.
Το τελευταίο βράδυ της παραμονής στην Κορσική, ο εκπρόσωπος του δήμου Ανατολικής Μάνης, Νικόλαος Μαυροειδόγγονας, δώρισε στην αντιδήμαρχο του Καργκέζε, κα Φρυμιγγάκη μια μανιάτικη σημαία και δύο παραδοσιακές μανιάτικες φορεσιές, μία ανδρική και μία γυναικεία. Εκ μέρους του δήμου του Καργκέζε διατυπώθηκε η δέσμευση για την ίδρυση μουσείου, όπου θα τοποθετηθούν οι φορεσιές και η σημαία ως εκθέματα, τα οποία θα οπτικοποιούν τους σκοπούς λειτουργίας του μουσείου τοπικής ιστορίας και θα αναδεικνύουν τη μανιάτικη καταγωγή των κατοίκων του Καργκέζε.
Η αυλαία του προγράμματος Νόστος 2011 έπεσε με μια συζήτηση μεταξύ των προέδρων Alexia Zanettacci και Gianmario Marica και από πλευράς Ελλάδος, της Ελένης Κούβαρη και της Μαρία Καβούρη που έθεσαν τις βάσεις, για μια μόνιμη συνεργασία, με την ίδρυση επιστημονικής ομάδας μεταξύ των τριών κοινοτήτων, σε ένα μεγαλεπήβολο επιστημονικό έργο, το οποίο προβλέπει την συγγραφή ενός βιβλίου με θέμα την έξοδο και την ζωή των Μανιατών, αποίκων του Καργκέζε και της Μοντρέστα. Η επιστημονική ομάδα επίσης θα ασχοληθεί με την αναζήτηση των κοινών ριζών, τη συνέχεια του προγράμματος Νόστος, και την ανεύρεση άλλων μανιάτικων κοινοτήτων σπαρμένων στη Μεσόγειο.
Εδώ χαμηλώνουν τα φώτα του ΝΟΣΤΟΣ 2011 και δίνει ραντεβού σε όλους στο Οίτυλο της Μάνης, όπου θα πραγματοποιηθεί το 2012 το επόμενο μανιάτικο αντάμωμα…
Άρθρο της Ελένης Κούβαρη και Μαρίας Καβούρη

Ταξίδι στη λογοτεχνία της Διασποράς - Χίβα Παναχί- Tο τρισδιάστατο πορτραίτο της Χίβα Παναχί

Ήλιος

Ο αγαπημένος μου

Θα μου φέρει ένα καλάθι

Γεμάτο κίτρινα λουλούδια

Θα τα κάνω ένα στεφάνι

Γιά τον τάφο των ονείρων μου

1993, Κουρδιστάν Ιράν

Από τη συλλογή με τίτλο,

«Τα Μυστικά του Χιονιού »

Χίβα Παναχί, 2008 Αθήνα

«Τα ποιήματα της Χίβας Παναχί έχουν μια ανατολίτικη γεύση γλυκιά και γεμάτη υπονοούμενα. Είναι σύντομα και αποπνέουν μια ιδιότητα η οποία προέρχεται από μια πανάρχαια ποιητική παράδοση που θέλει η ποίηση, με πλάγιο τρόπο να αναφέρεται σε γεγονότα συχνά τραγικά ή νοσταλγικά, αλλά με ένα πάθος έντονο, μετριασμένο μόνο από τον τρόπο της αναφοράς. Τα έντονα αισθήματα καλύπτονται από μεταφορές και ελλείψεις, πηδώντας την απευθείας αφήγηση. Η ιδιαιτερότητά τους είναι θαυμαστή, και διαφέρει πολύ από τον τρόπο που γράφουμε οι Έλληνες και οι άλλοι Ευρωπαίοι. Η ποίησή της ανήκει στη μεγάλη περσική παράδοση με μια έντονη χροιά σκληρών αισθημάτων προερχόμενων από την κουρδική καταγωγή της που τη χρωματίζουν δραματικά. »

Νάνος Βαλαωρίτης

Επιστήμων, ποιήτρια και αγωνίστρια.

Είμαι Κούρδισσα, Ιρανή και Ελληνίδα! Έτσι παρουσιάζεται η ποιήτρια, μέλος της Κουρδικής Ακαδημίας που εδρεύει στη Γαλλία, Χίβα Παναχί.

«Ο πρόσφυγας, ο μετανάστης, μοιάζει κάπως με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» δηλώνει σε μιά συντευξη της στην Καθημερινή. Η άδεια παραμονής είναι ο αετός που του τρώει καθημερινά το συκώτι » .

Η Χίβα Παναχί γεννήθηκε στην πόλη Σαναντάτζ του Ιρανικού Κουρδιστάν και ήρθε στην Ελλάδα με υποτροφία του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών σε συνεργασία με την Κουρδική Ακαδημία (έχοντας να διαλέξει ανάμεσα σε Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα και Αγγλία). Είναι γνωστή ποιήτρια και συγγραφέας στην Περσία, το Ιράκ και τη Συρία. Είναι λάτρης του ελληνικού πολιτισμού και έχει συμβάλει όσο λίγοι στη διάδοσή του σε όλη τη Μέση Ανατολή με μεταφράσεις που έχει εκπονήσει και με τη γενικότερη δράση και το λόγο της.

Από έντεκα χρόνων ήδη συμμετείχε σε έναν Σύλλογο Κούρδων Συγγραφέων, μέσα από τον οποίο «γνώρισα σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων που μου άνοιξαν τους πνευματικούς ορίζοντες», εξομολογείται. Δημοσίευσε το πρώτο της ποίημα στα 13 και έγινε επίτιμο μέλος του «Σερβά -Serwa», του μοναδικού λογοτεχνικού κοινωνικού κουρδικού περιοδικού, στο οποίο δημοσίευε δικά της άρθρα. Σήμερα συνεργάζεται με κουρδικά περιοδικά της Σουηδίας, της Γερμανίας και της Αιγύπτου και εργασίες της μεταφράζονται στα γαλλικά και τα αραβικά.

Το 2008 παρουσίασε στην Αθήνα την πρώτη ποιητική συλλογή της στα ελληνικά, «Τα Μυστικά του Χιονιού», που την καταξίωσαν ως ποιήτρια στη χώρα μας. Το βιβλίο παρουσιάστηκε από το Νανο Βαλαωρίτη, Νεοκλή Σαρρή και μια πλειάδα από άλλους ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής μας που υποστηρίζουν και εκτιμούν το έργο της νεαρής ποιήτριας και επιστήμονα. Το βιβλίο έχει υιοθετηθει από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, New York University στο τμήμα ελληνιστικών σπουδών ως αντιπροσωπευτικό της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

Παράλληλα με τις λογοτεχνικές της δραστηριότητες η Χίβα Παναχί είναι και μια επιστήμων που εκπονεί στην Πάντειο σχολή τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Κοινωνικές δομές και διαφοροποιήσεις στις μυθικές αναφορές του Προμηθέα Δεσμώτη και του Κάβε Ασίνγκερ». Σε αυτήν της την συγκριτική εργασία παντρεύει δύο κουλτούρες και δύο μυθολογίες δύο διαφορετικών εποχών και χωρών, ζητώτας τα ίχνη ενός κοινού μονοπατιού. Εκείνο που είναι σίγουρο ότι αποπερατώνοντας αυτό το έργο θα βάλει, έναν ακόμη θεμέλιο λίθο, στις Ελληνοκουρδικές γραμματειακές σχέσεις και θα ανοίξει ένα παράθυρο προς άγνωστους, για τους πολλούς ορίζοντες, εμπλέκοντας μακρυνούς Ασιάτικους ήρωες με τον οικείο μας Προμηθέα.

[…] Είναι αγαπημένος της, ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, όπως δήλωνε στην Ελευθεροτυπία το 2006. Γι' αυτό, άλλωστε, το μετέφρασε από τα ελληνικά στα Κουρδικά. Το κείμενο-μετάφραση είναι γραμμένο σε στιλ Χαϊράν, που είναι είδος προφορικού λόγου της γλώσσας της. Πρόκειται για «έπος, επαναστατικό και ρομαντικό», που η Παναχί το μεταφέρει στον γραπτό λόγο. «Εχει μουσικότητα και αποδίδει όλη την ελληνικότητα του κειμένου», λέει χαρακτηριστικά. Και προσθέτει: «Μεταφράζω ελληνικά κείμενα στην κουρδική γλώσσα γιατί θέλω η ελληνική σκέψη, φιλοσοφία και ανθρωπιά να μοιραστούν και σε άλλους ανθρώπους».

Βιβλία της στα Κουρδικά: Τα μυστικά του χιονιού (Αρμπίλ, 2000), Πώς παίρνουμε συνέντευξη της Σούζαν Ντον (μετάφραση, Αρμπίλ, 2001), Για την ιστορία (δοκίμιο, Αρμπίλ, 2003), Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου (μετάφραση από ελληνικά, Σουλεϊμανίγια, 2005), Πολιτικά του Αριστοτέλη (μετάφραση, Σουλεϊμανίγια, 2007), Ένας άνθρωπος από στάχτη (ποίηση, Στοκχόλμη, κουρδική).

Στα Ελληνικά: Τα μυστικά του χιονιού, (ποίηση, εκδ. Μαΐστρος 2008).
Στα αγγλικά: Τα μυστικά του χιονιού (προς έκδοση στην Αμερική, σε
μετάφραση της Βιάνκα Νικολαρεζη).Έχουν μεταφραστεί, επίσης, ποιήματά της στα γαλλικά, φιλιπινέζικα, γερμανικα , ρωσικά, γαλλικά, αραβικά

«Το όνειρο μου είναι να ριζώσει η ελευθερία και ο σεβασμός παντού και οι άνθρωποι να μην ξεριζώνονται έτσι σαν τα ξεχωριστά άνθη να εξακολουθούν να ποτίζουν τη γη και την ανθρωπινή ύπαρξη»

Έχεις ριζώσει Χίβα και πρώτα από όλα στις καρδιές μας...Χαρούμενα γενέθλια !!!!!

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ

10/5/2003

Premio Internazionale Carlo Scarpa per il Giardino

Fondazione Benetton, Treviso

Γνώρισα τη δουλειά του Δημήτρη Πικιώνη μέσω μιας εργασίας διερμηνείας που μου είχε αναθέσει το Ίδρυμα Μπενετόν σε συνεργασία με το Ελληνικό προξενείο το 2003. Επρόκειτο για την απονομή του Ετησίου Διεθνούς βραβείου Σκάρπα, που απονέμεται κάθε χρόνο στις καλύτερες διαμορφώσεις τοπίων όλου του κόσμου. Για την εξαιρετική αρχιτεκτονική του εργασία, της διαμόρφωσης του περιπάτου κάτω από την Ακρόπολη και τησ πρόσοψης του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, τιμήθηκε μετά θάνατον από το φημισμένο Ιταλικό Ίδρυμα της πόλης του Τρεβίζο.
Στην απονομή του βραβείου παρευρέθησαν η κόρη του αρχιτέκτονα κ. Αγνή Πικιώνη αρχιτέκτων και αυτή (φωτογραφία ), η κ. Χάρις Καλλιγά τότε Διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, αρχιτέκτων και ο σύζηγός της αρχιτέκτων κ. Αλέξανδρος Καλλιγάς .
Στην press confrence όπου είχα αναλάβει την διερμηνεία, έλαβαν μέρος περίπου 25 Έλληνες και Ιταλοί δημσιογράφοι, που υπέβαλαν ερώτήσεις πάνω στην εργασία και το υπέροχο πνεύμα του αρχιτέκτωνα Δημήτρη Πικιώνη και υπογράμμισαν την Οικουμενική του αντίληψη για τη ζωή που επηρέασε έντονα το έργο του!

Ένα μεγάλο ευχαριστώ για την ανάρτηση αυτού του πόστ και τη μνεία του Δημήτρη Πικιώνη πηγαίνει στην κ. Έφη Γεωργοπούλου όπου με το μπλογκ της αναφέρεται στην έκθεση για το έργο του Πικιώνη στο Μπενάκειο Μουσείο!

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ Μυθικός αρχιτέκτονας, ο ζωγράφος, ο φιλόσοφος αλλά και ο μικρόσωμος άνθρωπος με τη σιγανή φωνή και με το σβησμένο τσιγάρο στα χείλη

Ηθελε να γίνει ζωγράφος αλλά έγινε αρχιτέκτονας, αγαπούσε την ποίηση αλλά ήταν φιλόσοφος. Κατηγορήθηκε από άλλους ως παραδοσιακός και από άλλους ως μοντερνιστής. Περίπου μισό αιώνα μετά τον θάνατό του ο Δημήτρης Πικιώνης εξακολουθεί, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, να διχάζει. Κάποιοι τον παρεξήγησαν, κάποιοι δεν θέλησαν να τον καταλάβουν και ασφαλώς υπήρξαν άλλοι που τον φοβήθηκαν. Ούτε καν η διεθνής αναγνώρισή του, ιδίως μετά τη διαμόρφωση στην περιοχή της Ακρόπολης, εκτιμήθηκε όσο θα περίμενε κανείς. Ο λόγος; «Γιατί ο Πικιώνης εξακολουθούσε να θεωρείται από κάποιους ο βασικός υπεύθυνος μιας νέας παραδοσιακής “σκηνογραφίας΄΄ στην ελληνική αρχιτεκτονική και το άλλοθι για την αναζήτηση μιας φασματικής και επιζήμιας ελληνικότητας», όπως λέει ο αρχιτέκτονας και μελετητής του έργου του κ. Δημήτρης Φιλιππίδης. Ετσι απαιτήθηκαν δεκαετίες ώσπου, λίγο πριν από την αλλαγή του αιώνα, να αρθούν- και πάλι όχι εντελώς- οι επιφυλάξεις εναντίον του. Η έκθεση που γίνεται τον Δεκέμβριο στο Μουσείο Μπενάκη με όλες τις αρχιτεκτονικές μελέτες και τις ζωγραφικές δημιουργίες του Πικιώνη ανοίγει όμως και πάλι τη συζήτηση γύρω από τον άνθρωπο και το έργο του.

«Το 1958, με αφορμή μια μετακόμιση από το σπίτι μας της οδού Βιζυηνού στη συνοικία Κυπριάδου, όπου η οικογένεια Πικιώνη έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής της,αντίκρισα πρώτη φορά τα ζωγραφικά έργα του πατέρα μου μέσα σε μια μεγάλη ξύλινη κασέλα.O Πικιώνης δεν θέλησε ποτέ να τα παρουσιάσει» αναφέρει η κόρη του κυρία Αγνή Πικιώνη, η οποία έχει παραχωρήσει όλο αυτό το υλικό, ζωγραφικό και αρχιτεκτονικό, στο Μουσείο Μπενάκη. Και σήμερα όμως ακόμη, αν δεν υπήρχαν αυτό το περίτεχνο λιθόστρωτο καμωμένο από λογιών λογιών υλικά στου Φιλοπάππου, ο Αγιος Δημήτρης ο Λουμπαρδιάρης και το περίπτερο με θέα την Ακρόπολη, όλα καμωμένα από τον ζωγράφο, αρχιτέκτονα, καθηγητή Πικιώνη, για τον πολύ κόσμο θα ήταν άγνωστο το έργο του. Γιατί εκείνος υπήρξε κυρίως στοχαστής και ερευνητής, όχι ένας επαγγελματίας με την τρέχουσα έννοια του όρου.

Ανθρωπος ιδιόμορφος, προσωπικότητα αντιφατική θεωρείτο ο Δημήτρης Πικιώνης (1887-1968) από την εποχή ακόμη που ήταν στη ζωή. Μικρόσωμος, με σιγανή φωνή, ένα σβησμένο τσιγάρο μονίμως στα χείλη και με συμπεριφορά ανεπιτήδευτη αλλά και παράξενη, που μόνο καθηγητή δεν θύμιζε, θα πρέπει να προκαλούσε αμηχανία στους συνομιλητές και στους φοιτητές του. Από την άλλη, είναι τεκμηριωμένο ότι αντιμετώπιζε τους πάντες με την ίδια προσοχή και σοβαρότητα, χωρίς να ενδιαφέρεται για την παιδεία ή την κοινωνική τους θέση.

Ο δάσκαλος

Επαρση δεν είχε καθόλου, χαρακτηριστικό είναι μάλιστα ότι ρωτούσε ακόμη και τους φοιτητές του για τα προβλήματα που τον απασχολούσαν, ενώ παροιμιώδης ήταν η τελειομανία του. Οσο για το μάθημα ο αρχιτέκτονας Γιώργος Κανδύλης λέει: «Πρόγραμμα δεν υπήρχε στη Σχολή και ποτέ δεν ξέραμε το περιεχόμενο του μαθήματος.Και όταν ο Πικιώνης απόκανε να κάνει τον καθηγητή ή να μένει κλεισμένος στην τάξη,μας έλεγε στη μέση του μαθήματος:“Δεν αισθάνομαι πολύ καλά, αν θέλετε βγαίνουμε στον δρόμο και περπατάμε λίγο”και τότε η παράδοση γινόταν στον δρόμο!».

Από την άλλη, αυτός ο οπαδός της περιπατητικής σχολής ήταν και ο μόνος αρχιτέκτονας καθηγητής που έχτιζε δίχως να τοποθετεί την ταμπέλα του, αν και συζητιόταν περισσότερο από όλους. Χρησιμο ποίησε τα υλικά- φυσικά ή τεχνητά, παραδοσιακά ή σύγχρονα- με μια νοοτροπία χειροτεχνική, όπως λέει ο αρχιτέκτονας και μαθητής του κ. Δημήτρης Αντωνακάκης. Το υλικό ήταν εκείνο που τον οδηγούσε, καθώς και ο μάστορας που το χειριζόταν.

Οι φίλοι

«Το 1904 εμπήκα στο Πολυτεχνείο. Ηταν η τάξη του Ορλάνδου, του αείμνηστου Ιωσήφ Πεσταρίνη, που έγινε ένας από τους τέσσεριςπέντε διάσημους ηλεκτρολόγους της εποχής μας και που μαζί του δέθηκα μ΄ αγνή φιλία.Απέναντι στη Σχολή Καλών Τεχνών φοιτούσαν ο Καντζίκης, ο Μπουζιάνης και ο De Chirico. Ο Μπουζιάνης ήταν πολύ άγριος για να τον πλησιάσω.Δεν ανεχόταν μάλιστα τις συχνές και αυθαίρετες επισκέψεις μου στην 7η τάξη όπου δούλευαν.Αντίθετα,με τον De Chirico είχα από τότε στενότατα συνδεθεί,συζητώντας ώρες μακριές κάτω απ΄ τις στοές του Πολυτεχνείου για τη ζωγραφική και τα μελλοντικά σχέδιά μας.Είχα ήδη κάμει τη γνωριμία του Καμπούρογλου και του Περικλή Γιαννόπουλου.Ο πρώτος ήταν ο αθηναίος πρεσβύτης που λες κι εξεπήδησε από αρχαίο ανάγλυφο. O Γιαννόπουλος...Περίμεναν από αυτόν να ΄ναι αυτόπου στην εποχή του δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει...».

Αυτός ήταν ο περίγυρος του Πικιώνη στον οποίο θα προσθέτονταν σύντομα ο Παρθένης- που θα γινόταν δάσκαλός του- και αργότερα ο Φώτης Κόντογλου, ο Παπαλουκάς, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, με τον οποίο θα ιδρύσουν το περιοδικό «Τρίτο μάτι», ο Αγγελος Σικελιανός, ο Βάλτερ Γκρόπιους, ο Εγγονόπουλος, ο Στέρης, ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, ο Γιάννης Τσαρούχης κ.ά. «Ενα βράδυ στο Σύνταγμα μου εξήγησε τι ωραία που ήταν τα νεοκλασικά σπίτια το βράδυ με τον λίγο φωτισμό και έλεγε πως ο παλιωμένος σοβάς είναι σαν δέρμα ανθρώπινο» αφηγούνταν ο Γιάννης Τσαρούχης. Φίλοι κι εχθροί θα συνέχιζαν τη συζήτηση για πολύ μετά τον θάνατό του κρατώντας σταθερά τις θέσεις τους. Ισως τώρα, ύστερα από αυτή την έκθεση, να λυθούν οριστικώς οι παρεξηγήσεις. ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΠΙΚΙΩΝΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Το Σχολείο στα Πευκάκια, σημαντικό έργο για την ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής (1932).Κύριο χαρακτηριστικό της σύνθεσης είναι η σοφή διάταξη των όγκων σε ένα εξαιρετικά δύσκολο οικόπεδο.

Διαμόρφωση χώρων γύρω από την Ακρόπολη και τον λόφο Φιλοπάππου,ο Αγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης και το Τουριστικό Περίπτερο Φιλοπάππου Παιδική Χαρά, λεωφόρος Ελ. Βενιζέλου στη Φιλοθέη Δημοτικό Σχολείο στα Πευκάκια, Λυκαβηττός Οικία Ευθυμιάδη-Μενεγάκη, Γρυπάρη 1 στην Κυπριάδου Οικία Ποταμιάνου, Νιόβης και Β. Παύλου 1 στη Φιλοθέη Πολυκατοικία, Χέυδεν 27, πλατεία Βικτωρίας Οικία Σταματοπούλου, Αγίας Λαύρας και Λασκαράτου στα Πατήσια Ξενοδοχείο «Ξενία» των Δελφών Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ
Σάββας Κονταράτος
Ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής

«Για τον Πικιώνη το σχέδιο ήταν ένα εκφραστικό μέσον που όφειλε να αποδίδει εικαστικά τον χαρακτήρα του αρχιτεκτονήματος και του περιβάλλοντος χώρου πριν από την υλοποίησή τους.Στο τέταρτο έτος σπουδών μας,θυμάμαι καλά,μας είχε δώσει ως θέμα τη διαμόρφωση του προκηπίου της έπαυλης Ποταμιάνου στη Φιλοθέη που απασχολούσε και τον ίδιο. Την ημέρα παρουσίασης των εργασιών μας ο Πικιώνης καθισμένος σ΄ ένα σχεδιαστήριο έβλεπε,σχολίαζε χαμηλόφωνα και διόρθωνε ένα ένα τα σχέδια που είχαμε εκπονήσει.Ενας συμφοιτητής μας,όμως,ακραιφνής μοντερνιστής,του παρουσίασε μια κάτοψη του προκηπίου με τα δέντρα σχεδιασμένα σαν απλούς κύκλους.

“Τι είναι αυτά;”ρώτησε ο δάσκαλος.“Δέντρα”απάντησε ο φοιτητής. “Ετσι σχεδιάζονται τα δέντρα;”ξαναρώτησε ο δάσκαλος.Και ο φοιτητής με περισσή αυτοπεποίθηση:“Γιατί όχι;Αφού έτσι προσδιορίζω τη θέση τους,το μέγεθος του φυλλώματός τους και με τη βοήθεια του υπομνήματος το είδος τους”.Ο Πικιώνης,αν και φύσει μειλίχιος,έγινε έξαλλος και αποπήρε τον φοιτητή.Αμέσως μετά σηκώθηκε,κατευθύνθηκε σε μια γούρνα που υπήρχε στο βάθος της αίθουσας,άνοιξε τη βρύση και έβρεξε το κεφάλι του για να συνέλθει.Επιστρέφοντας όμως είπε στον μαθητή του: “Με συγχωρείς, παιδί μου, παραφέρθηκα”.

Ο Πικιώνης συμφωνούσε με αρκετά αιτήματα του μοντέρνου κινήματος στην αρχιτεκτονική αλλά απέστεργε ορισμένες ακραίες θέσεις του.Ιδιαίτερα τον ενοχλούσε το δόγμα του φονξιοναλισμού,ότι δηλαδή κατά τον σχεδιασμό ενός αρχιτεκτονήματος το πρωταρχικό μέλημα είναι η σωστή λειτουργία του,από την οποία θα προκύψει λίγο-πολύ αυτόματα και η μορφή του.Εδώ ο Πικιώνης αντέτασσε ως επιχείρημα μια φράση που έχει μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μου:“Δεν αγαπάς μια γυναίκα για την καλή λειτουργία των σπλάχνων της”».

Δημήτρης Φατούρος
Ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής

«Το Πάσχα του 1952 σε μια εκδρομή στη Μακεδονία μείναμε και πέντε ημέρες στη Θεσσαλονίκη.Από όλες τις εκδοχές που είχαμε για την παραμονή μας εκείνος επέλεξε τη δυσκολότερη.Ενα σπίτι στον προσφυγικό συνοικισμό της Αγίας Φωτεινής που έχει κατεδαφιστεί σήμερα και στη θέση του χτίστηκε η Πολυτεχνική Σχολή.Ηταν ένα πολύ μικρό δωμάτιο,χαμηλοτάβανο,με δάπεδο από πατημένο χώμα,ήθελε όμως να μείνει εκεί για να μάθει τη λειτουργικότητα ενός τόσο μικρού σπιτιού και πώς ζούν οι άνθρωποι σ΄ αυτό.Το ίδιο καλοκαίρι δούλεψα μαζί με άλλους δύο συμφοιτητές δίπλα στον Πικιώνη για τα χρώματα του ξενοδοχείου του ΕΟΤ στους Δελφούς και αργά τα βράδια κάναμε περιπάτους έξω από το χωριό,στον δρόμο προς την Ιτέα,ακούγοντας τους ήχους του αγροτικού χώρου.Ο Πικιώνης μάς μιλούσε για τα μαντριά με παράδειγμα ένα εκτεταμένο σύνολο λίγο πριν από την Αράχοβα.

Είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στην αρχιτεκτονική ο Πικιώνης.

Συνιστά ένα συντακτικό που,ενώ φαίνεται ότι δίνει προτεραιότητα στις μορφολογικές,στυλιστικές αναφορές,ωστόσο συχνά τονίζει τις έμμεσες συσχετίσεις του μοντέρνου κινήματος με το διαχρονικό συντακτικό της ελληνικής αρχιτεκτονικής».

Δημήτρης Αντωνακάκης
Αρχιτέκτονας

«Αντίθετα απ΄ ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς,ο Πικιώνης είχε χιούμορ.Θυμάμαι πως όταν δούλευα στα έργα της Ακρόπολης,φοιτητής ακόμη,είχα παρακαλέσει κάποιον από τους μαστόρους να μου μάθουν να πελεκώ την πέτρα.Εκείνος ήρθε από πάνω μου και με παρατηρούσε και ξαφνικά λέει:“Πρόσεξε,θα σκοτώσεις κανένα μυρμήγκι και δεν είναι σωστό να πάει από καλέμι”. Η τελευταία φορά που τον είδα πάντως ήταν λίγο προτού πεθάνει.Τον βρήκα μπροστά σ΄ ένα περίπτερο.Ηταν η τρίτη ημέρα της πρώτης αντιστασιακής δίκης.Δικτατορία.Διάβαζε τους τίτλους των εφημερίδων.Μου κράτησε το χέρι.Αισθάνθηκα ότι,όπως κι εγώ,ήταν πολύ συγκινημένος.Θυμάμαι τα λόγια του:“Δεν άφησαν τίποτα όρθιο...Πού πάει πάλι ο τόπος...Τι ντροπή”. Σήκωσε το κεφάλι του,έγειρε πίσω το σκυφτό κορμί και με κοίταξε.Θυμάμαι ακόμη τα μάτια του πελώρια πίσω από τους μεγεθυντικούς φακούς. “Πρέπει να κρατηθούμε”μουρμούρισε και μου έσφιξε το χέρι με απίστευτη για έναν γέροντα δύναμη κάμποση ώρα.Δεν είπαμε άλλο,αν θυμάμαι καλά.Υστερα χάθηκε μες στους περαστικούς μικροκαμωμένος και αδύνατος».

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=34&artid=365504&dt=07/11/2010#ixzz17ynNi9D8

Immagini di Blogger